Ant Group hướng đến kỷ nguyên hậu Jack Ma

Sau khi chia tách nghiệp vụ kinh doanh, điều chỉnh cấu trúc cổ đông, công cuộc chấn chỉnh của công ty công nghệ tài chính Ant Group bước vào giai đoạn cuối cùng. Mặc dù lợi ích kinh tế trong công ty của nhà sáng lập Jack Ma không thay đổi, nhưng do đã mất phần lớn quyền biểu quyết nên không còn nắm quyền kiểm soát, Ant Group đang đón nhận “kỷ nguyên hậu Jack Ma”.  

Ngày 7/1 vừa qua, Ant Group đưa ra thông báo nhấn mạnh, cơ cấu biểu quyết của hai cổ đông chính của Ant Group là công ty đầu tư Hangzhou Yunhan và Hangzhou Yunao sẽ thay đổi. Nhà sáng lập Alibaba Jack Ma sẽ không còn kiểm soát quyền biểu quyết đa số của Ant Group, đồng thời Alibaba hoặc bất cứ cổ đông nào cũng đều không kiểm soát Ant Group. Điều này có nghĩa là Ant Group bị chấm dứt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) “vào phút chót” hơn hai năm trước cuối cùng đã bước vào “kỷ nguyên hậu Jack Ma”, công cuộc chấn chỉnh bước vào giai đoạn sau cùng.

Trọng tâm của việc điều chỉnh lần này là thay đổi quyền biểu quyết cổ đông chính của Ant Group. Mặc dù lợi ích kinh tế trong Ant Group của ông Jack Ma và những người khác không thay đổi, nhưng quyền biểu quyết giảm mạnh, từ 53,46% xuống còn 6,28%.

Quyền biểu quyết đại diện cho quyền kiểm soát, do đó dư luận có những phản ứng trái chiều đối với việc điều chỉnh cơ cấu cổ phần của Ant Group. Dư luận phổ biến cho rằng, quyền biểu quyết của ông Jack Ma đối với Ant Group nên tương ứng với lợi ích kinh tế của ông Jack Ma trong Ant Group với tư cách là cổ đông sáng lập của Hangzhou Yunhan. 

* Những sóng gió

Sóng gió với ông Jack Ma và Ant Group xuất phát từ hội nghị tài chính Bund tại Thượng Hải hai năm trước. Ngày 25/12/2020, ông Jack Ma đã có bài phát biểu tại hội nghị tài chính Bund nói rằng “ngân hàng cần từ bỏ tư duy của tiệm cầm đồ”, “Hiệp ước Basel nhấn mạnh tỷ lệ an toàn vốn chỉ là câu lạc bộ người già”, “đổi mới sáng tạo tài chính phải trả giá”…, hàm ý chính là nên nới lỏng quản lý giám sát cho sự đổi mới sáng tạo tài chính của Ant Group.

Mặc dù có người ngưỡng mộ, nhưng phần lớn những người trong giới tài chính cảm thấy bị sốc trước sự kiêu ngạo của ông Jack Ma. Bài phát biểu này không chỉ khiến cho kế hoạch niêm yết có quy mô lớn nhất trong lịch sử đổ vỡ (ngày 3/11/2021, Ủy ban Giám sát và Quản lý chứng khoán Trung Quốc tuyên bố đình chỉ kế hoạch niêm yết kép trên thị trường Trung Quốc và Hong Kong, Trung Quốc của Ant Group), mà cũng khiến cho giá cổ phiếu của Alibaba lao dốc mạnh. Cùng với việc giá trị thị trường bốc hơi hơn 60 tỷ USD, thiệt hại của ông Jack Ma và những người liên quan vượt qua con số 1.000 tỷ USD. Do đó, bài phát biểu này được gọi là “bài phát biểu có giá đắt nhất lịch sử”.

Ngày 6/11/2021, Tổng cục giám sát và quản lý thị trường, Cục Quản lý không gian mạng Trung ương, Tổng cục thuế nhà nước Trung Quốc phối hợp tổ chức hội nghị chỉ đạo hành chính quy chuẩn trật tự kinh tế dưới hình thức trực tuyến. Đối tượng chỉ đạo bao gồm Alibaba, Tencent, JD.com, Meituan…, dường như bao phủ toàn bộ ngành công nghiệp nền tảng Internet. 

* Vấn đề tài chính tư nhân

Sự phát triển của AntGroup và Alibaba không thể tách rời nhau. Để giải quyết vấn đề niềm tin giao dịch của nền tảng Taobao, cuối năm 2004, Alibaba đã thành lập bộ phận Alipay. Sự ra đời của Alipay không chỉ phát huy vai trò thúc đẩy đổi mới sáng tạo tài chính của Trung Quốc, mà còn là một “miếng vá” bù đắp cho sự thiếu hụt tín dụng của nền kinh tế Trung Quốc, kích hoạt kinh tế tuần hoàn bên trong. Alipay đã đóng góp rất lớn đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của Trung Quốc trong 10 năm qua. 

Tuy nhiên, mặc dù ông Jack Ma đã giải quyết được vấn đề niềm tin của khách hàng, nhưng lại chưa bao giờ giải quyết được niềm tin giữa nền tảng thanh toán và chủ quyền tài chính quốc gia, và càng không giải quyết được niềm tin giữa các hệ thống giá trị khác nhau. 

“Biện pháp quản lý dịch vụ thanh toán của các tổ chức phi tài chính” ban hành năm 2010 là lần đầu tiên Trung Quốc cấp giấy phép tài chính không đầy đủ cho các tổ chức tư nhân sau nhiều thập kỷ, đây là một bước then chốt giúp Alipay “danh chính ngôn thuận”. Để nhanh chóng có được giấy phép, ông Jack Ma quyết định cắt bỏ cấu trúc VIE (phương thức huy động vốn nước ngoài dành cho những doanh nghiệp trong các lĩnh vực bị hạn chế đầu tư) của Alibaba được niêm yết ở Mỹ, tách Alipay ra khỏi Alibaba được niêm yết ở Mỹ, từ đó có được giấy phép thanh toán bên thứ ba một cách thuận lợi.   

Tuy nhiên, điều này lại khiến cho ông Jack Ma gặp phải cuộc khủng hoảng lòng tin chưa từng có. Một trong những cổ đông của Alibaba, nhà sáng lập SoftBank, Masayoshi Son nhấn mạnh – các công ty khác chưa cắt khỏi cấu trúc VIE cuối cùng cũng cầm được giấy phép, dựa vào đâu cho rằng cơ quan giám sát và quản lý sẽ đưa ra yêu cầu tương tự đối với Alipay?

Sau khi có được giấy phép thanh toán, Alipay bắt đầu con đường tăng trưởng thần tốc. Alipay dần thâm nhập vào các liên kết trong sinh hoạt hàng ngày của mọi người, từng bước phát triển từ công cụ thanh toán phục vụ giao dịch thương mại điện tử thành nền tảng thanh toán phục vụ tất cả các ngành.                              

*Con đường trở thành “gã khổng lồ” tài chính

Tháng 3/2013, Alibaba dựa vào chủ thể Alipay đã thành lập nhóm dịch vụ tài chính nhỏ và siêu nhỏ, tháng 10/2014 thành lập Ant Financial dựa trên cơ sở này. Tuy nhiên, Alipay vào thời điểm đó đã là “gã khổng lồ” tài chính thực sự. Sự giám sát lỏng lẻo đối với các nền tảng thanh toán cũng chính là nguyên nhân hình thành “giám sát bất đối xứng” đối với các bộ phận tài chính truyền thống như ngân hàng, từ đó khiến các ngân hàng truyền thống phải giảm quy mô. Các ngân hàng truyền thống một mặt muốn hợp tác với Alipay, mặt khác cũng lo lắng đối với sự phát triển của tài chính Internet (ITFIN).

Ngày 20/4/2021, các cơ quan giám sát quản lý tài chính và Ant Group đã công bố phương án điều chỉnh, không những phải hoàn thiện quản trị công ty, điều chỉnh cơ cấu vốn chủ sở hữu, mà còn chia tách một số mảng kinh doanh lớn trực thuộc Ant Group. “Huabei” và “Jiebei” vốn thuộc sở hữu của Ant Group đã trở thành sản phẩm tín dụng trực thuộc Công ty tài chính tiêu dùng Ant Trùng Khánh. Các thương hiệu tín dụng tiêu dùng của các tổ chức tài chính khác phát bao gồm ngân hàng được tách thành “vay tín dụng” và “mua tín dụng”. Ant Group cũng phải điều chỉnh quản lý cấp cao, giới thiệu các nhân vật như Chủ tịch Hội đồng phát triển tài chính Hong Kong Laura Cha làm chủ tịch độc lập.  

* Tái khởi động IPO ít nhất cần một năm

Theo quy tắc niêm yết của các sàn giao dịch lớn, tổ chức phát hành cần đáp ứng điều kiện cứng là người kiểm soát thực tế không thay đổi trong khoảng thời gian tương ứng khi xin phép phát hành (lần lượt là 3 năm đối với thị trường chứng khoán Trung Quốc, 2 năm đối với cổ phiếu công nghệ và khởi nghiệp Trung Quốc, 1 năm đối với thị trường chứng khoán Hong Kong). Do đó, phải mất ít nhất một năm Ant Group mới có thể tái khởi động IPO.

Vấn đề quan trọng hơn là Ant Group phải hoàn thành các cải cách tiếp theo, gồm xin giấy phép tài chính và giấy phép tín dụng. Sau khi ông Jack Ma và Alibaba mất quyền kiểm soát thực tế đối với Ant Group, việc bố trí tài chính và cấu trúc tài chính trong tương lai của Ant Group vẫn chưa được ban lãnh đạo mới của Ant Group và cơ quan chủ quản tài chính quyết định. Xét từ góc độ này thì vẫn còn quá sớm để Ant Group tái khởi động IPO.

Tuy nhiên, điều có thể khẳng định là sau khi điều chỉnh Ant Group sẽ thực sự trở thành một nền tảng tài chính bao trùm phục vụ các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, cũng như công chúng.

Yến Anh