Đầu tư 101 & Investo: Cổ phiếu phổ thông là gì?

Cổ phiếu phổ thông là một loại cổ phiếu cung cấp cho các nhà đầu tư quyền sở hữu trong một công ty, thường đi kèm với một số quyền biểu quyết.

Hiểu về cổ phiếu phổ thông

Cổ phiếu phổ thông là một loại chứng khoán chính đại diện cho một phần quyền sở hữu trong một công ty. Cổ phiếu phổ thông thường có các đặc quyền như cho phép nhà đầu tư bỏ phiếu cho hội đồng quản trị của công ty hoặc thậm chí bỏ phiếu trong các quyết định thay đổi chính sách của công ty. Tuy nhiên, cổ phiếu phổ thông có những điều cần lưu ý, như việc sở hữu cổ phiếu đôi khi có thể rủi ro hơn sở hữu trái phiếu. Cổ phiếu phổ thông cũng khác với cổ phiếu ưu đãi, là những cổ phiếu đặt nhà đầu tư vào hàng đầu tiên để nhận thu nhập (hay còn gọi là cổ tức) dựa trên số lượng cổ phiếu ưu đãi mà họ sở hữu. Các cổ đông phổ thông đôi khi cũng có thể kiếm được khoản thu nhập từ cổ tức này, nhưng chỉ sau khi các cổ đông ưu đãi được trả cổ tức của họ.

VÍ DỤ

Các cổ phiếu giao dịch phổ biến nhất được phát hành bởi các công ty giao dịch công khai. Các công ty tư nhân, bao gồm cả các công ty khởi nghiệp, cũng có cổ phiếu phổ thông, nhưng chúng có xu hướng thuộc sở hữu của một số ít người sáng lập và nhà đầu tư.

Bài học rút gọn

Cổ phiếu phổ thông giống như vé vào cửa hạng phổ thông của một buổi hòa nhạc, trong khi cổ phiếu ưu đãi giống như vé VIP ...

Cả hai loại cổ phiếu đều đại diện cho quyền sở hữu trong một công ty, nhưng cổ phiếu phổ thông thường đi kèm với quyền biểu quyết (trong khi cổ phiếu ưu đãi thì không). Một số cổ phiếu phổ thông cũng đi kèm với các đặc quyền như thu nhập hoàn lại cho cổ đông (hay còn gọi là cổ tức). Tuy nhiên, các cổ đông sở hữu cổ phiếu ưu đãi có vị trí ưu tiên trong hàng, nhận cổ tức trước khi các cổ đông phổ thông được nhận, và khoản chi trả cổ tức cho họ cũng thường lớn hơn.

Đặc điểm của cổ phiếu phổ thông

Cổ phiếu phổ thông có một số đặc điểm chính như sau:

1. Tính phổ biến: Cổ phiếu phổ thông là cách phổ biến nhất để các nhà đầu tư sở hữu một phần của một công ty.
2. Quyền biểu quyết: Những cổ phiếu này thường đi kèm với quyền biểu quyết, mang lại cho nhà đầu tư tiếng nói trong một số quyết định như lựa chọn thành viên hội đồng quản trị, cũng như các sự kiện nhất định của công ty như sáp nhập, hợp nhất hoặc phân tách cổ phiếu.
3. Cổ tức ... có thể: Không phải công ty nào cũng chia cổ tức. Tuy nhiên, khi các công ty làm như vậy, các cổ đông phổ thông sẽ có cơ hội nhận được khoản thu nhập này – sau khi các cổ đông ưu đãi đã được thanh toán.

Sự khác biệt giữa cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi

Cả cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi đều mang lại cho nhà đầu tư cơ hội sở hữu một phần của một công ty. Nhưng giống như tên gọi cho thấy, cổ phiếu ưu đãi đi kèm với một số đặc quyền:

1. Quyền cổ tức: Nếu một công ty trả cổ tức, các cổ đông ưu đãi được trả trước; sau đó, các cổ đông phổ thông mới có thể được chia bất kỳ khoản tiền cổ tức nào còn sót lại. Nếu một công ty ngừng chia cổ tức thì cổ tức cho cổ đông ưu đãi sẽ tích lũy. Nếu công ty khôi phục lại cổ tức của mình, các cổ đông ưu đãi sẽ được trả trước, trước khi các cổ đông phổ thông nhận được bất kỳ xu nào. Người sở hữu cổ phiếu phổ thông không được tích lũy bất kỳ khoản cổ tức nào bị bỏ lỡ.
2. Mức cổ tức: Cổ tức trả cho cổ đông ưu đãi là cố định (tương tự như cách trả lãi cố định cho trái phiếu), trong khi cổ tức trả cho cổ đông phổ thông có thể thay đổi tùy theo quyết định của ban quản lý công ty.
3. Ít rủi ro hơn: Nếu một công ty phá sản, các cổ đông ưu đãi có quyền ưu tiên so với các cổ đông phổ thông đối với số tài sản còn lại của công ty (giả sử rằng vẫn còn tiền và sau khi các chủ nợ được thanh toán).
4. Chuyển đổi loại cổ phiếu: Người sở hữu cổ phiếu ưu đãi đôi khi có cơ hội chuyển đổi cổ phiếu ưu đãi của họ thành cổ phiếu phổ thông, được gọi là cổ phiếu ưu đãi có thể chuyển đổi. Đó là một thể loại cổ phiếu cho phép chủ sở hữu, hội đồng quản trị của công ty hoặc chính công ty chuyển đổi cổ phiếu ưu đãi thành cổ phiếu phổ thông vào một ngày dự kiến ​trong tương lai.

Giá trị sổ sách của cổ phiếu phổ thông được tính như thế nào?

Trên bảng cân đối kế toán, cổ phiếu phổ thông thường được báo cáo trong phần vốn chủ sở hữu của cổ đông. Cổ phiếu phổ thông xuất hiện trên bảng cân đối kế toán cùng với các loại cổ phiếu khác như cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu quỹ. Cổ phiếu quỹ thường là cổ phiếu phổ thông đã được công ty phát hành trong quá khứ và mua lại từ những người sở hữu cổ phiếu nhưng chưa được công ty loại bỏ. Giá trị của cổ phiếu phổ thông được tính bằng cách lấy hiệu số của tổng vốn chủ sở hữu phổ thông trừ vốn chủ sở hữu cổ phiếu ưu đãi chia cho số lượng cổ phiếu phổ thông trung bình đang lưu hành. Các nhà kế toán và chuyên gia phân tích tài chính gọi đây là “giá trị sổ sách”. Giá trị sổ sách của cổ phiếu phổ thông hiếm khi khớp với giá trị thị trường của cổ phiếu phổ thông. Giá trị thị trường được xác định bởi các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán; giá trị sổ sách được xác định bởi tài sản của công ty và kế toán.

Lịch sử của cổ phiếu phổ thông

Một số “cổ phiếu phổ thông” đầu tiên được biết đến là do Công ty Đông Ấn phát hành vào khoảng 400 năm trước – năm 1602 – trên thị trường chứng khoán Amsterdam. Ở Mỹ hiện nay, cổ phiếu phổ thông được giao dịch thường xuyên nhất trên Sàn giao dịch chứng khoán New York và Nasdaq, hai sàn giao dịch chứng khoán lớn nhất thế giới.

Lý do một công ty phát hành cổ phiếu phổ thông

Cả công ty tư nhân và đại chúng đều có cổ phiếu phổ thông. Tuy nhiên, trong công ty tư nhân, các cổ phiếu phổ thông thường nằm trong tay những người sáng lập, một số nhà đầu tư và thậm chí một số nhân viên. Khi các công ty tư nhân trở thành công ty đại chúng, họ có thể tiến hành thông qua phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), trong đó họ bán cổ phiếu để đổi lấy tiền mặt – nhưng sau đó cổ phiếu của họ được giao dịch công khai trên thị trường đại chúng.

Đối với các công ty, phát hành thêm cổ phiếu phổ thông (cung cấp nhiều cổ phiếu phổ thông hơn) hoặc thực hiện quá trình IPO có thể là một cách để huy động vốn thay thế cho việc vay nợ. Các công ty có thể sử dụng tiền từ việc bán cổ phiếu phổ thông để đầu tư vào tăng trưởng của họ, trả nợ, mua một công ty khác hoặc đơn giản là tích trữ thêm tiền mặt. Phát hành cổ phiếu phổ thông có thể là một giải pháp thay thế hấp dẫn cho việc vay nợ. Bằng cách này, thay vì phải trả lãi cho các khoản nợ, các công ty có thể trả cổ tức cho các cổ đông phổ thông khi nào họ có tiền mặt – mặt trái là, bằng cách bán cổ phiếu của mình, một công ty đang bán một phần quyền sở hữu (thậm chí có thể cả quyền biểu quyết) của chính mình. Và việc bán cổ phiếu sẽ làm loãng quyền sở hữu của tất cả cổ phiếu còn lại, giống như cắt 1 chiếc bánh pizza thành 8 lát thay vì 6 lát.

Nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu phổ thông bằng cách nào?

Cổ phiếu phổ thông có thể được mua trên thị trường đại chúng cũng như thông qua thị trường tư nhân (thị trường tư nhân kém linh hoạt hơn, khó tiếp cận hơn và khó mua hoặc bán hơn so với thị trường đại chúng). Trên thị trường đại chúng, cổ phiếu có thể được mua và bán suốt cả ngày trên các sàn giao dịch chứng khoán. Thông thường, nhà đầu tư mua cổ phiếu thông qua các công ty môi giới truyền thống, nền tảng môi giới trực tuyến hoặc thậm chí đôi khi trực tiếp từ công ty.

Huân Hà - Theo learn.robinhood.com