Quy tắc đầu tư số 1 trên thị trường chứng khoán: luôn cắt lỗ sớm

Trong cuộc chiến sống còn trên thị trường đầu tư, môn võ judo có thể mang lại rất nhiều bài học bổ ích. Bài học đầu tiên và quan trọng nhất trong môn võ đó đối với thị trường chứng khoán ngày nay cũng vậy, đó là kiểm soát thiệt hại.

Điều này càng đúng khi thị trường đang rơi vào một đợt điều chỉnh lớn, giống như sự sụp đổ của thị trường chứng khoán thời Covid bắt đầu vào ngày 25/02/2020.

Các bậc thầy trong bộ môn Judo bắt đầu không phải bằng cách học cách ném, mà là cách ngã. Họ thực hành kỹ năng này cho đến khi họ ngã tự nhiên như hít thở. Dù bị quật bao nhiêu lần, họ vẫn có thể vùng lên để chiến đấu lại.

Những nhà đầu tư chứng khoán thành công cũng phải trải qua khóa đào tạo tương tự, họ phải học cách cắt lỗ ngắn hạn. Điều này có nghĩa là bán một cổ phiếu khi chúng đã giảm 7% hoặc 8% so với giá mua.

Điều này nghe có vẻ đơn giản, nhưng nhiều nhà đầu tư đã học được bài học này một cách vô cùng đau đớn chỉ để nắm vững được quy tắc quan trọng nhất trong đầu tư.

Không ai muốn bán rồi để bị lỗ. Đó chẳng khác nào thừa nhận rằng bạn đã sai lầm. Nhưng nếu bạn có thể gạt cái tôi của mình sang một bên, bạn sẽ có thể chịu một khoản lỗ nhỏ mà vẫn khỏe cả về mặt tài chính và tinh thần để đầu tư cho ngày hôm sau. Việc cắt lỗ nhanh chóng giúp bạn không phải chịu một cú lao dốc kinh hoàng đến mức không thể phục hồi.

Đôi dòng tính toán về tổn thất đầu tư

Hãy xem phép toán sau đây. Giả sử bạn mua một cổ phiếu ở mức 50 USD. Vì lý do nào đó, cổ phiếu này giảm 8% xuống còn 46 USD trong vài ngày sau đó. Bạn nhanh chóng bán tháo và bước tiếp. Để bù lại khoản lỗ đó, bạn cần kiếm được 8,7% trong quyết định đầu tư tiếp theo với số vốn còn lại của mình, điều này cũng không khó thực hiện.

Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn giữ lại?

Bạn nghĩ rằng cổ phiếu sẽ tăng trở lại. Với công sức nghiên cứu bỏ ra, bạn tin rằng cổ phiếu có thể đạt trị giá 100 USD, vậy tại sao lại phải sợ khi giá chỉ giảm nhẹ?

Có một vấn đề là thị trường không quan tâm bạn là ai, bạn nghĩ gì hay bạn tin tưởng vào một cổ phiếu như thế nào. Thị trường phản ánh rằng bạn đã tính toán sai, ít nhất là trong ngắn hạn. Thông điệp này càng ngày càng rõ ràng hơn khi cổ phiếu giảm 25% xuống còn 37,5 USD. Để “về bờ” trở lại, bây giờ bạn cần lãi 33%, khó đạt được hơn nhiều so với mức 8,7% trước đó.

Điều gì sẽ xảy ra nếu thị trường thực sự không ưu ái cổ phiếu của bạn và cắt đôi giá trị thành 25 USD? Trường hợp này cũng không cần máy tính, để phục hồi khoản lỗ 50%, bạn cần lãi được 100%. Trong năm ngoái, bạn đã chọn được bao nhiêu cổ phiếu tăng giá gấp đôi?

Sự sụp đổ của thị trường trong năm 2020 và cổ phiếu Intuitive Surgical

Vào ngày 30/12/2019, Intuitive Surgical xếp thứ 8 trong danh sách xếp hạng 20 cổ phiếu vốn hóa lớn của Investor’s Business Daily (Thời báo Kinh doanh của Nhà đầu tư). Cổ phiếu này đã trở nên nổi tiếng vì đã tăng nhiều nhịp rất mạnh sau khi đột phá với khối lượng lớn khi thị trường đang trên đà tăng giá trước đây, bao gồm cả giai đoạn từ năm 2003 đến năm 2007. Tuy nhiên, kể từ cuối năm 2018, nhà sáng tạo hệ thống phẫu thuật robot này đã không đạt được nhiều thành tựu đáng chú ý.

Cổ phiếu Intuitive Surgical đạt đỉnh ở mức 616,56 USD (trước khi chia tách cổ phiếu) trong tuần đầu tiên của tháng 01/2020, sau đó thoái lui với sáu tuần đi ngang. Chỉ cần tăng thêm 10 cent vào mức giá đỉnh 616,56 USD bên trái vùng giá nền ngang đó, bạn sẽ có được điểm vào lệnh ở mức 616,66 USD. Vào ngày 19/02, tức là chỉ vài ngày trước khi Investor’s Business Daily hạ triển vọng cho cổ phiếu này xuống với đánh giá "xu hướng tăng đang bị ép xuống" (ngày 24/02) và sau đó là "thị trường điều chỉnh" (ngày 25/02), cổ phiếu Intuitive Surgical đã chạm điểm mua đó. Nhưng khối lượng chỉ tăng 12% so với mức trung bình.

Vào ngày 20/02, cổ phiếu này chỉ tăng 0,6% với khối lượng dưới mức trung bình. Đối với một cổ phiếu mới đột phá vùng giá, đó là tín hiệu rất tiêu cực.

Không có gì bất ngờ khi thị trường bắt đầu điều chỉnh sau đó, và Intuitive cho thấy diễn biến rất tồi tệ. Vào ngày 24/02, cổ phiếu này giảm với cột khối lượng lớn và giảm thủng qua qua đường trung bình động 50 ngày. Đó là một tín hiệu bán quan trọng sau khi các cổ phiếu tăng trưởng đã có quãng thời gian chạy rất mạnh. Ngày hôm sau, Intuitive giảm hơn 7% xuống dưới điểm mua 616,66 USD. Lúc đó chính là lúc phải cắt lỗ và bảo toàn vốn.

Đến tháng 3, Intuitive Surgical giảm xuống mức đáy 360,50 USD, giảm hơn 41% so với điểm mua.

Big Tech không có nghĩa là miễn nhiễm với rủi ro mất giá

Hãy xem một ví dụ khác: Arista Networks (ANET).

Trong tuần kết thúc vào ngày 24/08/2018, chuyên gia về thiết bị chuyển mạch dữ liệu tốc độ cao đã chạm điểm mua 311,77 USD trong một vùng giá nền ngang. Vùng giá nền đó cũng đã bước sang giai đoạn sau nên rủi ro cũng cao hơn. Arista đã tăng không quá 2 điểm so với điểm vào lệnh, được tính bằng cách cộng thêm 10 cent so với mức đỉnh trước đó của vùng giá nền là 311,67 USD. Sau đó, ANET đã lao dốc không phanh.

Nếu cắt lỗ ở mức 7% thì tức là thoát hàng khỏi Arista ở gần mức 289,95 USD vào đầu tháng 9 năm đó. Cổ phiếu này đã liên tục trượt giá. Đến cuối tháng 12, ANET chạm mức thấp nhất là 187,08 USD, hoặc thấp hơn 40% so với điểm mua ban đầu.

Nếu bạn giới hạn khoản lỗ so với điểm mua ban đầu ở mức 7% hoặc 8%, bạn sẽ có thể tránh khỏi thiệt hại ngay cả khi chỉ một trong bốn khoản đầu tư sau này mang lại lợi nhuận ở mức 25% hoặc 30%. Bạn có thể được sai ba trên tổng số bốn lần mà vẫn còn đủ nguồn lực để đầu tư vào một ngày khác.

Bạn vẫn có thể thắng lớn dù có nhiều khoản lỗ nhỏ

Đối với các nhà đầu tư thành công, họ sẽ luôn bình tĩnh chấp nhận một khoản lỗ nhỏ và tìm kiếm cơ hội kiếm lời tiềm năng tiếp theo.

Vì vậy, hãy kìm nén cảm xúc của bạn. Cắt lỗ một cách có kỷ luật sẽ giúp bạn giữ đầu óc tỉnh táo khi đến lúc quay trở lại thị trường. Có một nghịch lý lớn trong đầu tư là các cơ hội mua vào tốt nhất lại rơi vào thời điểm ngay sau khi thị trường giảm xuống, nhất là khi mức trung bình của các cổ phiếu vốn hóa lớn đã giảm từ 20% trở lên.

Đó chính xác là thời điểm mà hầu hết các nhà đầu tư chưa cắt lỗ đều quay cuồng và không muốn bị dính “thêm một lần đau” nữa. Mất cả đống tiền thì chẳng thể nào suy nghĩ cho khôn ngoan. Nhưng thị trường sẽ luôn phục hồi. Bạn sẽ có đủ tỉnh táo để cắt lỗ đúng lúc và vào mua đúng nhịp không?

Đăng Khoa-Theo investor