Con hào kinh tế là gì? Cách để tạo ra Economic Moat

Một trong những bí quyết làm nên sự thành công của các nhà đầu tư thiên tài như Warren Buffett chính là chọn được những cổ phiếu ở mức giá tương đối thấp nhưng lại có con hào kinh tế - economic moat vững chắc. Vậy con hào kinh tế là gì hay economic moat là gì? Nhà đầu tư có thể “lợi dụng” được đặc tính nào của con hào để đầu tư hiệu quả?

1. Con hào kinh tế là gì?

Theo từ điển Wikipedia, hào là một con mương sâu, rộng, khô hoặc chứa đầy nước. Chúng được đào và bao quanh một lâu đài, công sự, tòa nhà hoặc thị trấn, trong lịch sử để cung cấp cho nó một tuyến phòng thủ sơ bộ.

Với nghĩa bóng tương tự, con hào kinh tế - economic moat là gì được hiểu là lợi thế của một công ty trong cạnh tranh trên thị trường. Con hào kinh tế của một công ty là khi công ty tạo ra được các hoạt động vượt trội, mang lại lợi nhuận cao. Từ đó giúp thúc đẩy các công ty đối thủ khác sao chép mô hình hoạt động của mình, hay tìm ra phương án tốt hơn.

Việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho phép các công ty cung cấp được hàng hóa hay dịch vụ cạnh tranh nhưng lại vẫn thu được tối đa lợi nhuận so với đối thủ. Ví dụ trong thời điểm lạm phát như hiện tại, một công ty thức ăn nhanh có thể cung cấp sản phẩm với giá thấp hơn đối thủ nhưng lại thu về nhiều lợi nhuận hơn bởi công ty ấy tìm kiếm được nguồn nguyên liệu nhập vào rẻ hơn.

2. Đặc điểm và nguồn gốc của con hào kinh tế

Đặc điểm của con hào kinh tế, có thể hiểu rõ ràng đầu tiên là lợi thế về chi phí thấp. Ví dụ, một cửa hàng kinh doanh xôi, mỗi sáng thông thường họ bán được 30kg xôi. Họ sẽ nhập 30kg gạo tương ứng mỗi ngày với giá 15 nghìn đồng/kg. Thế nhưng chủ cửa hàng nhận ra rằng, thay vì nhập 30kg gạo/ngày với giá 15 nghìn đồng/kg, họ sẽ nhập luôn 900kg/tháng với giá 10 nghìn đồng/kg, từ đó lợi nhuận của họ tăng lên.

Thêm vào đó, khi nhập nguyên liệu với giá rẻ hơn, chủ hàng có thể cung cấp xôi của mình với giá rẻ hơn, từ đó bán được với khối lượng lớn hơn so với đối thủ cạnh tranh.

Tuy nhiên, phương pháp này không thể kéo dài mãi mãi. Lâu dần, các đối thủ cạnh tranh sẽ nhìn nhận ra cách biến tấu với doanh nghiệp và dễ dàng học theo cách làm này. Kết quả là, bạn thấy sự gia tăng về lợi nhuận. Tuy nhiên, có lẽ sẽ không mất nhiều thời gian để các đối thủ cạnh tranh chú ý đến phương pháp của bạn và sử dụng nó. Do đó, trong một khoảng thời gian ngắn, lợi nhuận lớn của bạn sẽ giảm dần và lĩnh vực kinh doanh xôi tại địa phương sẽ trở lại điều kiện bình thường.

Khi đó, nhiều doanh nghiệp lại lựa chọn nghiên cứu phương án để cùng 1kg gạo nấu được thành 1,5kg xôi chẳng hạn. Điều này tương tự với việc làm giảm chi phí trung bình của mỗi suất xôi. Và lúc này, đối thủ sẽ không có sao chép được công thức nếu như bạn đã có bằng bảo hộ sáng chế.

Nguồn gốc của khái niệm con hào kinh tế được phổ biến bởi tỷ phú Warren Buffett. Hình ảnh này lấy ý tưởng từ cao hào nước bao xung quanh để bảo vệ các lâu đài thời trung cổ. Ông dùng thuật ngữ economic moat để mô tả các lợi thế cạnh tranh của một công ty nhằm bảo vệ lợi nhuận và thị phần dài hạn của mình trước các đối thủ cạnh tranh khác.

3. Cách tạo ra con hào kinh tế

Tỷ phú Warren Buffett là một trong những nhà đầu tư thiên tài đã tạo dựng được cao hào kinh tế - economic moat là gì cho riêng mình. Ông đã áp dụng một số cách phổ biến có thể kể tới như sau:

Lợi thế về chi phí

Như trong trường hợp ví dụ  ở trên về chuyện bán xôi. Việc tạo ra được lợi thế về chi phí mà các đối thủ không thể sao chép sẽ cung cấp một con hào kinh tế hiệu quả. Các công ty có lợi thế chi phí đáng kể có thể hạ giá trị sản phẩm của bất kỳ công ty đối thủ nào cố gắng thâm nhập vào ngành, khiến họ buộc phải rời khỏi ngành hoặc ít nhất là cản trở sự tăng trưởng.

Lợi thế về quy mô

Các doanh nghiệp với quy mô lớn có thể sở hữu một economic moat kiên cố trong mọi trường hợp kinh tế. Trong một kích thước nhất định, một công ty được nhận định sẽ đạt quy mô về kinh tế với các dịch vụ được sản xuất với chi phí đầu vào thấp.

Điều này có thể thấy sự phù hợp trong lĩnh vực công nghệ. Khi các công ty quy mô lớn như Metaplatform hay Microsoft cung cấp các dịch vụ quảng cáo ở quy mô lớn hơn, khiến người chơi nhỏ hơn trong cùng ngành phải rời bỏ lĩnh vực.

4. Các ví dụ về con hào kinh tế

Trở lại với ví dụ về gian hàng bán xôi. Sau khi áp dụng phương án giảm chi phí đầu vào, gian hàng bán xôi có thể thu về lợi nhuận cao hơn nhưng phương án này cũng sớm bị đối thủ cạnh tranh bắt chước. Tuy nhiên, giả sử bạn phát triển và cấp bằng sáng chế cho phép thu được nhiều sản phẩm hơn với cùng một lượng nguyên liệu. Điều này sẽ có tác dụng tương tự trong việc giảm chi phí trung bình cho mỗi gói xôi.

Lần này, các đối thủ của bạn sẽ không có cách nào sao chép các phương pháp của bạn. Bởi vì lợi thế cạnh tranh của bạn được bảo vệ bởi bằng sáng chế của bạn.

Trong ví dụ này, con hào kinh tế của bạn là bằng sáng chế mà bạn nắm giữ đối với công nghệ độc quyền của mình. Nếu gian hàng xôi là một công ty đại chúng, thì cổ phiếu phổ thông của bạn có thể sẽ vượt trội so với đối thủ cạnh tranh về lâu dài.

Các phép loại suy tài chính phổ biến khác bao gồm coi thị trường chứng khoán như một sòng bạc, trái phiếu là mỏ neo của danh mục đầu tư. Thêm vào đó, việc đầu tư không có kế hoạch tài chính giống như nhảy dù mà không có dù.

Như bạn có thể thấy, con hào kinh tế - economic moat của một công ty thể hiện phép đo định tính về khả năng của công ty đó trong việc ngăn chặn các đối thủ cạnh tranh trong một khoảng thời gian dài. Điều này chuyển thành lợi nhuận kéo dài trong tương lai.

Con hào kinh tế là gì hay economic moat là gì rất khó thể hiện một cách định lượng. Bởi chúng không có giá trị tiền mặt rõ ràng. Nhưng đó lại là một yếu tố định tính quan trọng trong sự thành công hay thất bại lâu dài của một công ty và trong việc lựa chọn cổ phiếu.

Vương Linh