Bong Bóng Có Xuất Hiện Trên Thị Trường Chứng Khoán Mỹ?

Liệu rằng các thị trường chứng khoán, đặc biệt là thị trường chứng khoán Mỹ, có đang xuất hiện bong bóng chực chờ vỡ tung bất kỳ lúc nào? Câu trả lời phụ thuộc vào triển vọng color: #000080;" href="https://www.investo.vn/chung-khoan/bong-bong-co-xuat-hien-tren-thi-truong-chung-khoan-my/">thu nhập doanh nghiệp và lãi suất. Chừng nào thu nhập doanh nghiệp mạnh và lãi suất cực thấp thì giá cổ phiếu vẫn có thể coi là hợp lý.

Thước đo giá trị thị trường nổi tiếng nhất là hệ số giá/thu nhập được điều chỉnh theo chu kỳ của Robert Shiller, người đoạt giải Nobel đến từ Đại học Yale. Hệ số này đang phát ra tín hiệu cảnh báo. Đảo ngược hệ số này ta sẽ có giá trị lợi suất. Lợi suất trên chỉ số S&P Composite hôm 16/12 chỉ đạt 3%. Kể từ năm 1880, nó chỉ có giá trị thấp hơn thế này vào năm 1929 và 1999-2000. Chúng ta đều biết những gì đã xảy ra sau đó. (Xem biểu đồ.)

Lãi suất đang thấp kỷ lục

Lãi suất hiện cũng đang ở mức thấp kỷ lục. Lãi suất danh nghĩa ngắn hạn gần bằng 0 ở Mỹ. Điều tương tự cũng xảy ra với các nền kinh tế có thu nhập cao khác. Lãi suất thực ngắn hạn của Hoa Kỳ vào khoảng âm 1%. Lợi suất thực của Trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ kỳ hạn 10 năm được bảo vệ khỏi lạm phát là âm 1%. Ở Anh, lợi suất của các chứng khoán tương tự là khoảng âm 3%.

Lợi nhuận mong muốn trên cổ phiếu phải liên quan đến lợi nhuận của các tài sản được cho là an toàn này. Mối quan hệ này được gọi là “phần bù rủi ro vốn cổ phần”. Nó là phần lợi nhuận cao vượt mức thu được từ chứng khoán so với lợi nhuận kỳ vọng của nợ chính phủ. Không thể đo lường trực tiếp nó bởi nó chỉ tồn tại trong tâm trí của các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, có thể luận suy giá trị của nó từ những điều diễn ra trong quá khứ. Gần đây hơn, Niên giám Lợi nhuận Đầu tư Toàn cầu của Credit Suisse 2020 cũng đã ước tính lợi nhuận vượt trội của cổ phiếu thế giới so với trái phiếu ở mức 3,2 điểm phần trăm từ năm 1900 đến năm 2020. Đối với Vương quốc Anh, phần bù vượt ước tính khoảng 3,6 điểm phần trăm; ở Mỹ là 4,4 điểm phần trăm.

Những điều thú vị của thị trường

Khoản lợi nhuận vượt trội này có đáp ứng kỳ vọng ban đầu của mọi người không? Chúng ta không biết được. Phần bù mà chúng ta mong muốn hiện nay thấp hơn so với những gì người ta tìm kiếm trong suốt 120 năm qua. Kế toán doanh nghiệp đã được cải thiện rất nhiều. Kinh tế vĩ mô giờ đây cũng rất ổn định. Ít nhất là nó đi theo các tiêu chí của nửa đầu thế kỷ 20. Hơn nữa, khả năng nắm giữ danh mục đầu tư đa dạng hiện nay đã lớn hơn rất nhiều. Những thay đổi như vậy cho thấy phần bù rủi ro nên giảm xuống.

Nghiên cứu của Credit Suisse ước tính tổng lợi nhuận thực tế của cổ phiếu và trái phiếu ở 23 thị trường theo vốn hóa thị trường vào đầu mỗi năm. Điều thú vị là nó cho thấy thặng dư lợi nhuận của cổ phiếu từ năm 1970 là rất thấp. Và con số này là âm khi tính từ năm 1990. Nhưng điều này là do lợi nhuận thực tế của trái phiếu rất cao khi lạm phát và lãi suất thực giảm xuống. Trong tương lai, ước tính thặng dư lợi nhuận tiềm năng của cổ phiếu ở mức 3,3 điểm phần trăm. Mức trung bình dài hạn cũng cho giá trị tương tự.

Thị trường chứng khoán Mỹ đang thống trị?

Các ước tính về thước đo của Shiller không tồn tại trong khoảng thời gian dài như vậy đối với các thị trường chứng khoán ngoài Hoa Kỳ. Những ước tính này có thể được thực hiện từ đầu những năm 2000. Lợi suất thu nhập được điều chỉnh theo chu kỳ hiện là 7,6% trên FTSE 100, 5,4% trên DAX 30 và 4% trên Nikkei 225.

Với lãi suất thực hiện tại của trái phiếu dài hạn, phần bù lợi nhuận cổ phiếu ngụ ý cao hơn 10 điểm phần trăm ở Anh; hơn 7 điểm phần trăm ở Đức và 4 điểm phần trăm ở Nhật Bản và Mỹ. Thị trường Vương quốc Anh có mức giá vô cùng rẻ hôm 16/12. Có lẽ là do hậu quả của Brexit. Nhật Bản và Mỹ có vẻ được đánh giá cao. Thế nhưng không cao quá mức nếu xét theo tiêu chuẩn lịch sử.

55% sự gia tăng giá trị của S&P 500 trong 12 tháng qua là nhờ lợi nhuận trong lĩnh vực công nghệ và thông tin. Điều này hoàn toàn dễ hiểu nếu nhìn vào vị thế thống trị của Hoa Kỳ trong các lĩnh vực này và sự chuyển đổi công nghệ trong năm 2020. Lãi suất thực dưới 0 làm cho lợi nhuận trong tương lai có giá trị hơn lợi nhuận ngày nay, xét về giá trị hiện tại. Do đó, việc các nhà đầu tư không quan tâm nhiều đến các tác động ngắn hạn của Covid-19 là điều hợp lý.

Hệ quả của lãi suất thấp

Do đó, với lãi suất hiện nay, thị trường chứng khoán không bị định giá quá cao. Các câu hỏi lớn đặt ra là liệu lãi suất thực có tăng vọt hay không và khi nào.

Nhiều người tin rằng lãi suất thực cực thấp là hệ quả của việc áp dụng chính sách tiền tệ nới lỏng trong nhiều thập kỷ qua. Tuy nhiên, nếu điều đó là đúng thì lạm phát thời điểm này chắc hẳn sẽ rất cao.

Có thể đã xuất hiện những chuyển dịch cơ cấu lớn trong tiết kiệm và đầu tư toàn cầu. Thật vậy, Lukasz Rachel của Ngân hàng Anh và Lawrence Summers của Harvard đã lập luận trong Brookings Papers 2019 rằng các lực lượng kinh tế thực sự đã hạ lãi suất thực trung tính của khu vực tư nhân xuống 7 điểm phần trăm kể từ những năm 1970.

Các thị trường chứng khoán khác

Liệu những xu hướng thay đổi về cơ cấu kéo dài hàng thập kỷ hướng tới lãi suất thực cực thấp này có đảo ngược không? Câu trả lời là lãi suất thực có nhiều khả năng tăng hơn là tiếp tục giảm xuống. Nếu vậy, đầu tư vào trái phiếu dài hạn sẽ là một quyết định tồi tệ. Nó còn phụ thuộc vào lý do khiến lãi suất thực tăng lên. Nếu đó là do gia tăng đầu tư và tăng trưởng thì thu nhập mạnh của doanh nghiệp có thể bù đắp tác động của việc lãi suất thực lên giá cổ phiếu. Tuy nhiên, nếu lãi suất tiết kiệm giảm thì sẽ không có sự bù đắp như vậy. Và như thế, giá cổ phiếu có thể bị định giá quá cao.

Một số thị trường chứng khoán lớn, đặc biệt là của Vương quốc Anh, hiện trông có vẻ rẻ. Ngay cả giá cổ phiếu của Mỹ cũng có vẻ hợp lý với các loại tài sản an toàn hơn. Liệu những tác động khiến lãi suất thực âm có tan biến hay không và nếu có thì bao lâu? Đây là những câu hỏi lớn. Câu trả lời sẽ định hình tương lai của thị trường.

Xem thêm: Xếp Hạng 17 Cổ Phiếu Lớn Nhất Thị Trường Chứng Khoán Mỹ

Thu Trang - Theo ft